SOHO: ontdekking van komeet nummer 1000!
Op 5 augustus 2005 is de duizendste (!) komeet ontdekt met behulp van de ESA/NASA-sonde SOHO. Het gaat om een komeet van de zogenaamde Kreutz-groep.
De komeet werd teruggevonden op opnamen van de C3-coronagraaf op het instrument LASCO of Large Angle and Spectrometric Coronagraph aan boord van SOHO. De ontdekker is de Italiaan Toni Scarmato.
Vijf minuten eerder had Toni SOHO-komeet nummer 999 opgemerkt. Hij heeft nu de ontdekking van 15 kometen met behulp van SOHO op zijn naam staan.
Amateurastronomen
Veel SOHO-kometen zijn ontdekt door amateurs, die via het internet de SOHO-opnamen gebruiken. De kometenjagers komen uit alle uithoeken van de wereld. Toni Scarmata is leraar en gediplomeerde astrofysicus van de Universiteit van van Bologna.
'Ik ben bijzonder gelukkig met deze bijzondere ervaring', zegt hij. 'Die is mogelijk dankzij de SOHO-kunstmaan en de samenwerking tussen ESA en NASA. Ik wil de 1000ste SOHO-komeet opdragen aan mijn vrouw Rosy en mijn zoon Kevin als compensatie voor de tijd die ik nam om naar SOHO-kometen te zoeken.'
Het SOHO-team heeft ook een wedstrijd uitgeschreven over het internet. Daarbij moest men voorspellen wanneer SOHO-komeet nummer 1000 de zon het dichtst zou naderen. Andrew Dolgopolov uit Dublin in Ierland raadde de tijd van het zogenoemde perihelium tot op 22 minuten nauwkeurig.
Kometenontdekker
SOHO of het Solar and Heliospheric Observatory is een samenwerking tussen ESA en NASA en is nu aan zijn tiende operationele jaar in de ruimte bezig. Eigenlijk was het ruimtetuig bedoeld om de zon en haar omgeving waar te nemen.
Maar onderzoekers hoopten dat het SOHO-instrument LASCO misschien ook wel enkele sungrazers zou waarnemen, gebaseerd op het succes van de coronagraaf SOLWIND die in de jaren '70 en '80 een klein aantal zeer heldere kometen uit de Kreutz-groep ontdekte.
Al snel nadat SOHO in 1996 een gestage stroom gegevens begon door te sturen merkten SOHO-onderzoekers op LASCO-beelden een komeet van de Kreutz-groep op. Daarna volgenden een groot aantal andere kometen en begon men in te zien dat SOHO een potentieel als kometenontdekker had.
In het blikveld van LASCO
In 2000 begon amateurastronoom Mike Oates SOHO-beelden te onderzoeken, die kort daarvoor via het internet beschikbaar waren. Heel vlug vond hij meer dan 100 kometen op LASCO-beelden.
Bijna alle SOHO-kometen werden overigens op LASCO-opnamen gevonden. LASCO wordt gebruikt om de zwakke buitenste atmosfeer van de zon te bestuderen. Deze corona is miljoenen graden heet.
Door middel van een schijf komt een kunstmatige zonsverduistering tot stand. Doordat rechtstreeks zonlicht wordt afgeschermd, is de veel lichtzwakkere corona goed te zien. Sungrazer-kometen worden ontdekt wanneer ze in het blikveld van LASCO komen bij hun dichte passage van de zon.
Op drie jaar van 500 naar 1000...
In de loop van de jaren gingen steeds meer professionele astronomen en amateursterrenkundigen in heel de wereld naar SOHO-kometen zoeken. In augustus 2002 vond Rainer Kracht het 500ste exemplaar. Hij heeft al meer dan 150 SOHO-kometen ontdekt, meer dan wie ook.
Geen enkele onderzoeker had ooit kunnen denken dat SOHO zoveel kometen zou onthullen. En alsof dit nog niet genoeg was staat de teller amper drie jaar later al op 1000. SOHO alleen is al goed voor bijna de helft van alle ontdekte kometen in de hele geschiedenis...
En niet alleen daarom is SOHO zo merkwaardig. Het ruimtetuig zorgde ook voor een ware revolutie in onze kennis van de zon, de ster die het dichtst bij ons staat en die zo belangrijk is voor alle leven op onze planeet.
Meer informatie
Bernhard Fleck
ESA SOHO Project Scientist
bfleck@esa.nascom.nasa.gov
