VITO en de toekomst van aardobservatie
Onlangs organiseerde de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) een workshop over de toekomst van aardobservatie. Het Belgisch initiatief PEGASUS wil de waarnemingen van kunstmanen voor aardobservatie en van stratosferische platforms met elkaar combineren.
VITO bevindt zich sinds 1991 op de site van het centrum voor kernenergie in Mol. De workshop vond plaats op 17 en 18 maart en VITO stelde er zijn initiatief PEGASUS voor, dat een Europese draagwijdte heeft.
PEGASUS of Policy support for European Governments by Acquisition of information from Satellite and UAV borne Sensors past in het GMES-systeem (Global Monitoring of Environment and Security) en heeft als doel een Europese autonome capaciteit op te zetten voor de globale waarneming van het milieu en veiligheid. Die moet in 2008 operationeel zijn.
GMES Service Center
Een team van VITO en de bedrijven Alcatel Bell Space, InfoTerra, Logica en Trasys willen een eerste GMES Service Center oprichten in het kader van het 6de Kaderprogramma voor Onderzoek en Ontwikkeling van de Europese Unie en met ondersteuning van het Vlaams Gewest.
VITO beschikt al over een heuse knowhow op het vlak van aardobservatie (ook teledetectie of remote sensing genoemd). Sinds vier jaar beheert het het beeldverwerkingscentrum CTIV waar een team van zowat 30 mensen met behulp van software van het Belgisch bedrijf Trasys Space de waarnemingen van het multispectrale instrument Végétation verwerkt en archiveert.
Dit instrument werd gefinancierd door de Europese Commissie, CNES (Frankrijk), ASI (Italië), DWTC (België) en SNSB/Rymdstyrelsen (Zweden). Eén exemplaar bevindt zich aan boord van de aardobservatiesatelliet SPOT 4 (Végétation 1), een ander aan boord van SPOT 5 (Végétation 2).
Testzone
Via het grondstation van Kiruna in Zweden levert Végétation aan het CTIV een globaal beeld, om de twee dagen, van de biosfeer boven de continenten en dat met een resolutie van 250 meter.
In combinatie met de opnamen die met de camera’s van SPOT 4 en 5 worden genomen en die beelden in hoge resolutie maken kan met de Végétation-gegevens op continue wijze de ingewikkelde wisselwerking bestudeerd worden tussen vegetatie en de veranderingen in de atmosfeer.
Végétation is een belangrijk element bij de aanloop naar het GMES-programma. Dirk Fransaer is directeur van VITO. ‘De idee achter PEGASUS is voor een eerste testzone in Europa het economisch model uit te testen van een homogeen gegevensbestand met een Europese standaard’, zegt hij. ‘Dit model kan snel beantwoorden, via het internet, aan een hele waaier van noden op het vlak van aardobservatie.’
Netwerk
Bij dit initiatief van een GMES Service Center, waarvan de haalbaarheid vanaf 2006 moet aangetoond worden, moet een volledig gamma waarnemingen geleverd worden - zowel multispectraal, hyperspectraal, laser en radar – uitgevoerd met behulp van satellieten (in een lage baan om de aarde tussen 800 en 1000 kilometer boven het aardoppervlak) en met waarnemingsplatforms op een hoogte van ongeveer 20 kilometer.
‘Als bij deze demonstratie blijkt dat dit voordelen oplevert, waarom zouden we dit initiatief dan niet uitbreiden tot een operationeel netwerk, dat in Europa een twintigtal zones zou omvatten en waarbij elke zone over zijn eigen GMES Service Center zou beschikken?’
De nieuwigheid en het belang van PEGASUS is precies dit samengaan van opnamen van satellieten met een stratosferische ‘dimensie’ bij gegevens met een bijzonder hoge resolutie, die soepel in gebruik zijn en die zo goed als onmiddellijk en gedurende een lange tijd kunnen geleverd worden.
Combinatie van gegevens
Bij zijn GMES Service Center kan VITO opnamen van aardobservatiesatellieten en waarnemingen van zogenaamde Unmanned Aerial Vehicles (UAV) combineren voor gebieden met een oppervlakte van 100.000 tot 1.000.000 vierkante kilometer.
Tijdens de workshop in Mol kwamen gedurende lange tijd te gebruiken platforms op grote hoogte aan bod – onder meer met zonne-energie aangedreven vliegtuigen en stratosferische ballons – evenals systemen in miniatuur voor aardobservatie (optische systemen met hoge resolutie, hyperspectrale camera’s, laserscanners, thermische systemen, mini-radarsystemen, sensoren die de luchtkwaliteit waarnemen).
VITO wil vanaf 2006 een experimenteel platform voor de waarneming van de aarde uitbaten en er het controlecentrum van zijn. De gegevens moeten een 3D-beeld opleveren met details van amper enkele tientallen centimeter. Ze worden in real time ontvangen zowel rechtstreeks als via een geostationaire satelliet.
