Artemis tegen eind januari op post

De ionenmotor aan boord van Artemis blijft stabiel en efficiënt werken. De baan van de satelliet komt daardoor elke dag meer dan 15 kilometer hoger te liggen. Na de hectische en opwindende operaties die nodig waren voor het terugwinnen van de satelliet de dagen na de lancering, volgde een meer geleidelijke vooruitgang. Voor wie niet vertrouwd is met satellietoperaties kan dit overkomen als een eentonige activiteit. Maar voor de operateurs en ingenieurs die moesten zorgen voor het verhogen van de baan, is niets minder waar.

Grote werkdruk

Sinds de ionenmotor van Artemis met een bijna onmerkbare stuwkracht in februari de baan van de kunstmaan begon te verhogen, is de werkdruk bijzonder groot geweest. Bijna elke week waren er problemen die om een oplossing vroegen. Meestal ging het om kleine problemen. Maar ze moesten wel telkens worden onderzocht. Soms moest daarbij de motor afgezet worden, wat weer voor vertragingen zorgde.

De operateurs moesten niet alleen de ionenmotor nauwgezet in de gaten houden en zijn prestatie optimaliseren. Ze bekeken ook verschillende technieken om de standregeling van de satelliet te controleren en de ionenmotor zo efficiënt mogelijk te gebruiken. De opeenvolgende aanpassingen, waaronder het regelmatig updaten van de kritische parameters en het onderhouden van de contacten met de grond, zorgden voor een gestage, maar aanzienlijke hoeveelheid werk op de achtergrond.

Eclips

In oktober verliet de satelliet het derde en laatste zogenaamde eclipsseizoen sinds zijn lancering. Tijdens een eclips ging Artemis elke baan twee uur lang schuil in de schaduw van de aarde. Omwille van de energievoorziening en de standregeling van de satelliet, moest de satelliet dan van voortstuwingsmodus naar een modus overschakelen waarbij hij naar de aarde was gericht. Daarbij moest de ionenmotor worden uitgeschakeld. Al deze manoeuvres namen tijd en de nodige moeite in beslag.

Nu al deze problemen achter de rug zijn, richten de operateurs nu hun aandacht naar de aankomst van Artemis in haar definitieve geostationaire baan en de eerste opdrachten voor de satelliet als zij eenmaal op haar post is.

Op naar een geostationaire baan

Wanneer de satelliet zich nog slechts enkele honderden kilometers onder de geostationaire baan bevindt, duurt het verschillende weken om eenmaal in positie rond de evenaar van de aarde op te schuiven. Deze drift van Artemis moet zo afnemen dat zij op de gewenste lengte (21,5 graden oost) arriveert juist op het ogenblik dat zij de geostationaire baan bereikt. Anders zou de satelliet zijn doel voorbijschieten.

Deze baancorrecties gebeuren met behulp van kleine chemische stuwraketjes, die op 3 december voor het eerst sinds de lancering werden aangezet. Gedurende de laatste week van januari zijn nog twee dergelijke baancorrecties gepland. Daardoor wordt de drift van de satelliet tot een paar graden per dag afgeremd terwijl de satelliet de laatste keer over Europa passeert en in zijn definitieve positie in een geostationaire baan komt.

Tien jaar

Het zal een bijzonder emotioneel ogenblik worden. Na de lange ionenvoortstuwing zal de satelliet naar de aarde gericht worden voor de rest van zijn operationele levensduur. Het netwerk van grondstations over de hele wereld zal dan opdrachten aan de satelliet kunnen doorgeven.

Eenmaal op post zal Artemis zoals oorspronkelijk voorzien haar basismissie kunnen uitvoeren. Hoewel er nog voldoende chemische brandstof aan boord is om de satelliet nog tien jaar te laten werken, onderzoekt men momenteel hoe de ionenmotor zo goed mogelijk kan worden gebruikt.

Gebruikers

Als alles meezit zal Artemis haar definitieve positie bereiken juist op een ogenblik dat heel wat gebruikers daarop zitten te wachten. Onder andere moet Artemis verbindingen voor intensief dataverkeer tot stand brengen tussen andere satellieten. Na een uitvoerige controle van de nuttige lading aan boord van Artemis met de testfaciliteiten in het grondstation van Redu in de Belgische provincie Luxemburg, wordt de satelliet vrijgegeven voor zijn eerste gebruikers, SPOT-4, Envisat, Egnos en Eutelsat.

Er zal ook een test worden uitgevoerd met de aardobservatiesatelliet Adeos-2 van de Japanse ruimtevaartorganisatie NASDA. Andere toekomstige gebruikers van Artemis zijn onder meer ATV (Automated Transfer Vehicle) en Columbus, twee belangrijke Europese elementen van het International Space Station.

Tijdens het in de juiste positie brengen van Artemis vond een aantal primeurs plaats: de eerste optische verbinding tussen satellieten in een baan om de aarde, de eerste belangrijke herprogrammatie van een telecommunicatiesatelliet, het eerste gebruik van ionenvoortstuwing om een satelliet in zijn juiste baan af te leveren en de langste operationele drift van een satelliet in zijn baan ooit. Maar daarnaast is Artemis een unieke gelegenheid om de toekomstige Europese dienstverlening op het vlak van gegevensdoorsturing te bevorderen. Deze ongelooflijke missie heeft nog een veelbelovende toekomst voor zich.