Sterrenkijkdagen 2003
Op vrijdag 7, zaterdag 8 en zondag 9 maart 2003 worden in Nederland voor de 27ste keer de jaarlijkse Landelijke Sterrenkijkavonden gehouden. Op een zeventigtal plaatsen door heel Nederland is iedereen welkom om een blik door de kijker te werpen.
Ontdek het heelal
Bedoeling van de landelijke sterrenkijkdagen is dat iedereen op een informele wijze kan kennisnemen van de sterrenhemel. Mocht het weer niet meewerken, dan is allerlei informatie over de sterrenkundehobby te krijgen. Op sommige plaatsen worden presentaties over sterrenkunde en ruimtevaart gegeven of is een expositie ingericht. Dit jaar wordt onder andere aandacht besteed aan het thema lichthinder. De landelijke coördinatie van de sterrenkijkdagen in handen van Stichting ‘De Koepel’ te Utrecht.
Raadpleeg voor de preciese datum en tijden de lijst met kijkplaatsen, adressen en openingstijden. De toegang is veelal gratis, maar bij sommige sterrenwachten wordt een geringe entreeprijs gevraagd (zie de lijst). Bij helder weer kunnen de kraters op de Maan, de ringen van Saturnus en de manen van Jupiter worden bewonderd
Wat is er te zien?
Maan met kraters
De maan heeft tijdens de sterrenkijkavonden de vorm van een sikkel. Op 7 maart is de sikkel nog erg smal. Het verlichte deel wordt iedere dag iets groter: dinsdag 11 maart is hij half verlicht, dat is de schijngestalte van Eerste Kwartier. Op 9 maart staat de sterrengroep van het Zevengesternte rechts van de maan. Met behulp van een verrekijker kunnen we op de maan enkele kraters zien; een telescoop toont er vele tientallen. Het Zevengesternte (Plejaden) is een fraaie sterrenverzameling die het beste tot zijn recht komt met een verrekijker: een schitterend gezicht zo'n zwerm in de ruimte.
Jupiter en heldere sterren
Jupiter is een zeer heldere planeet: helderder dan alle sterren die je ziet! In de eerste helft van maart is hij de hele avond en tot ver na middernacht zichtbaar. Aan het begin van de avond staat hij al hoog in het zuidoosten in het weinig opvallende sterrenbeeld Kreeft. Boven Jupiter zien we twee ongeveer even heldere sterren: dat zijn Castor en Pollux van het sterrenbeeld Tweelingen. Rechts van de planeet staat de heldere ster Procyon van het sterrenbeeld Kleine Hond. Nog verder naar rechts en wat lager staat de zeer heldere, heftig twinkelende ster Sirius van de Grote Hond. Het is de helderste ster van de hele hemel. Rechtsboven Sirius zien we het grote sterrenbeeld Orion.
Bekijken we Jupiter met een verrekijker dan kunnen we enkele kleine stipjes vlakbij de planeet opmerken. Met een telescoop zijn die veel duidelijker zichtbaar. Het zijn manen van Jupiter. In zo'n sterrenkijker is Jupiter zelf te zien als een iets afgeplat bolletje met een of meer donkere wolkenbanden erop.
Saturnus met de ring
Saturnus siert het sterrenbeeld Stier en is ongeveer even helder als de ster Aldebaran. Beide zijn boven Orion te zien en blijven de hele avond boven de horizon. Saturnus met zijn fraaie ring is een van de mooiste hemellichamen die we met een amateurtelescoop kunnen zien. Behalve die ring toont een kijker ook een of meer van de vele manen van Saturnus.
Kleine planeet Vesta
Een hemellichaam dat we met het blote oog meestal niet kunnen zien is Vesta. Dat is een van de vele kleine planeten of planetoïden die zich tussen de baan van Mars en Jupiter bevinden. Vesta behoort met zijn 525 km tot de grotere planetoïden. Vesta is in maart relatief helder en goed zichtbaar met een verrekijker of kleine telescoop. Zij staat in het sterrenbeeld Maagd. Maar in de kijker valt er niet veel te zien aan Vesta: het blijft een geelachtig stipje, net als een ster. We kunnen geen details zien. Vesta is herkenbaar omdat ze zich net als de andere planeten langzaam verplaatst ten opzichte van de sterren.
Fraaie gasnevel
Het sterrenbeeld Orion staat aan het begin van de avond (20-21 uur) hoog in het zuidwesten. Onder de drie gordelsterren in het midden van dit sterrenbeeld zien we met het blote oog – als het goed helder is – een klein vlekje. De verrekijker laat een duidelijk neveltje zien en een telescoop biedt een prachtig grillige nevelvlek met sterretjes erin: de beroemde Orionnevel. Het is een gebied van waterstofgas tussen de sterren, op 1500 lichtjaar van ons vandaan, waar nog steeds nieuwe sterren geboren worden.
Dit zijn slechts enkele hoogtepunten van de vele mogelijkheden aan het nachtelijk firmament.
Extra programma's
Sterrenkijken is een boeiende activiteit bij helder weer. Als de hobby je te pakken heeft voel je de nachtelijke kou niet! Maar vaak is het in onze streken bewolkt. Mocht het weer tijdens de sterrenkijkdagen niet zo goed zijn, dan is op genoemde plaatsen in ieder geval informatie te krijgen over de hobby sterrenkunde, men kan instrumenten bekijken en resultaten (foto's, dia's, video's) bewonderen. Soms worden er presentaties (voordrachten, diaklankbeelden etc) gegeven en soms is er zelfs een expositie ingericht. Er is tevens een informatiefolder beschikbaar en andere documentatie. Iedereen, jong en oud is welkom. Ook bij slecht weer is een bezoek de moeite waard!
