Πρωτοφανής αραίωση στο στρώμα του όζοντος πάνω από την Αρκτική
Στη διάρκεια του περασμένου Μαρτίου, ο δορυφόρος Envisat της ΕSA κατέγραψε αραίωση σε ποσοστό 40% στο προστατευτικό στρώμα του όζοντος πάνω από την Ευρώπη και το βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό.
Οι επιστήμονες αποδίδουν την πρωτοφανή αυτή μείωση σε ασυνήθιστα ισχυρούς ανέμους, οι οποίοι είχαν ως αποτέλεσμα ψυχρές αέριες μάζες να απομονωθούν στη διάρκεια του χειμώνα γύρω από το Βόρειο Πόλο και εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες να θυμίζουν τις ακραίες συνθήκες που συναντά κανείς το χειμώνα στην Ανταρκτική.
Με το θερμό 'Ηλιο του Μαρτίου, η θερμοκρασία αυξήθηκε απότομα με αποτέλεσμα να απελευθερωθούν άτομα χλωρίου και βρωμίου, γνωστά για την καταστροφική τους δράση στο στρώμα του όζοντος στη στρατόσφαιρα, το οποίο βρίσκεται σε ύψος περίπου 20 χιλιομέτρων από την επιφάνεια της Γης.
Το στρώμα του όζοντος λειτουργεί σαν ένα φίλτρο το οποίο προστατεύει τη Γη από τη βλαβερή υπεριώδη ακτινοβολία του Ήλιου τόσο για τη θαλάσσια ζωή, όσο και για τον ίδιο τον άνθρωπο, αφού είναι ένας από τους φυσικούς παράγοντες που σχετίζεται με την εμφάνιση καρκίνου του δέρματος και καταρράκτη.
Οι θερμοκρασίες που επικρατούν στην Αρκτική διαφοροποιούνται σημαντικά από τη μία χρονιά στην άλλη. Ο περσινός χειμώνας χαρακτηρίστηκε από σχετικά υψηλές θερμοκρασίες και σχεδόν μηδενική απώλεια του όζοντος. Αντίθετα, εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες είχαν παρατηρηθεί πάνω από το Βόρειο Πόλο το 1997.
Οι επιστήμονες μελετούν τώρα γιατί ο χειμώνας του 2011 και του 1997 ήταν τόσο ψυχροί στην Αρκτική και εάν συνδέονται με κλιματικές αλλαγές, οι οποίες οφείλονται σε ανθρωπογενείς παράγοντες.
Ο Δρ Μark Weber από το Πανεπιστήμιο της Βρέμης κάνει λόγο για συνεχή μείωση της μέσης θερμοκρασίας στη στρατόσφαιρα, το δεύτερο στρώμα της ατμόσφαιρας, αμέσως πάνω από την τροπόσφαιρα, που θα οδηγήσει σε περαιτέρω αραίωση του στρώματος του όζοντος.
«Από την άλλη, μελέτες έχουν δείξει ότι η κυκλοφορία αερίων μαζών στη στρατόσφαιρα μπορεί να ενισχυθεί στο μέλλον, και τελικά όζον να μεταφερθεί από τους τροπικούς προς μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη και η τρύπα του όζοντος πάνω από την Αρκτική να μειωθεί.»
Θα χρειαστούν ακόμα περισσότερες μελέτες, ωστόσο, προκειμένου να δωθεί απάντηση στο ερώτημα αυτό. To πρόγραμμα της ESA για την κλιματική αλλαγή έχει, μεταξύ άλλων, σκοπό να ενισχύσει τη χρήση δορυφορικών δεδομένων που έχουν συγκεντρωθεί μέχρι σήμερα για τη λεπτομερή μελέτη της μεταβολής του όζοντος στη στρατόσφαιρα.
«Ο δορυφόρος Envisat συγκεντρώνει μετρήσεις που είναι απαραίτητες για να μπορέσουν οι επιστήμονες να διακρίνουν εάν οι μεταβολές στη συγκέντρωση του όζοντος οφείλονται σε χημικά αέρια που διασπούν τα μόρια του όζοντος ή σε κλιματικές μεταβολές που επηρεάζουν και τη στρατόσφαιρα», σχολιάζει ο Δρ Weber.
Τα αέρια που εξασθενούν το στρώμα του όζοντος έχουν περιοριστεί σταδιακά, σύμφωνα με το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ. Η παρουσίαση τους όμως συμβάλλει ακόμα και σήμερα στην διάσπαση του όζοντος στη στρατόσφαιρα που είναι περισσότερο αισθητή όταν οι θερμοκρασίες στη διάρκεια του Αρκτικού χειμώνα είναι ιδιαίτερα χαμηλές.
