Eτοιμαστείτε για τη διάβαση της Αφροδίτης!
Επιστήμονες και ερασιτέχνες αστρονόμοι από κάθε γωνιά της Γης προετοιμάζονται για ένα σπάνιο αστρονομικό φαινόμενο στις 5 και 6 Ιουνίου, της διάβασης της Αφροδίτης μπροστά από τον Ήλιο που δεν θα ξαναπαρατηρηθεί για περισσότερα από εκατό χρόνια.
Τη δεύτερη αυτή διάβαση της Αφροδίτης στον αιώνα που διανύουμε κάνει ξεχωριστή το γεγονός ότι ένα διαστημόπλοιο βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη - το διαστημόπλοιο της ESA Venus Express.
Η ESA θα μεταδώσει ζωντανά εικόνες από το νησί Spitsbergen στο αρχιπέλαγος της Νορβηγίας, όπου η επιστημονική ομάδα της αποστολής Venus Express θα συζητήσει τα πιο πρόσφατα ευρήματα και θα απολαύσουν μία ξεχωριστή απόψη της διάβασης της Αφροδίτης μπροστά από τον «Ήλιο του μεσονυχτίου».
Καθώς πλησιάζουμε προς την ημέρα της διάβασης, η απόσταση της Αφροδίτης από τον Ήλιο θα μικραίνει και στις 6 Ιουνίου θα την δούμε σαν μία στρογγυλή σκοτεινή κηλίδα να διασχίζει τον λαμπρό δίσκο του. Η διάβαση της Αφροδίτης παρατηρείται όταν ο πλανήτης διέρχεται ακριβώς μεταξύ του Ήλιου και της Γης.
Η τροχιά της Αφροδίτης έχει μικρή απόκλιση από το επίπεδο της τροχιάς της Γης, κάτι που επιτρέπει τη δημιουργία των κατάλληλων συγκυριών πολύ σπάνια. Όταν λαμβάνει χώρα μία διάβαση, άλλη μία νέα την ακολουθεί μετά από οκτώ χρόνια, ενώ μεσολαβούν περισσότερα από εκατό χρόνια μέχρι το επόμενο ζευγάρι.
Η προηγούμενη διάβαση της Αφροδίτης μπροστά από τον Ήλιο παρατηρήθηκε τον Ιούνιο του 2004, και η επόμενη αναμένεται το 2117.
Κάθε διάβαση της Αφροδίτης έχει ιδιαίτερο ιστορικό ενδιαφέρον, καθώς δίνει την ευκαιρία στους αστρονόμους να εκτιμήσουν το μέγεθος του ηλιακού μας συστήματος.
Τον 18ο αιώνα οι αστρονόμοι μπορούσαν να υπολογίσουν την απόσταση του Ήλιου από τη Γη μετρώντας το χρόνο που μεσολαβούσε για να διασχίσει η Αφροδίτη τον ηλιακό δίσκο από διαφορετικές γωνιές της Γης και χρησιμοποιώντας απλές τριγωνομετρικές εξισώσεις.
Ιδιαίτερα στη διάρκεια της διάβασης που παρατηρήθηκε το 1761, οι αστρονόμοι παρατήρησαν ένα φωτεινό δαχτυλίδι να περιβάλλει τον πλανήτη, αποκαλύποντας την πυκνή ατμόσφαιρα της Αφροδίτης.
Χάρη στα διαστημόπλοια που έχουν επισκεφτεί τα τελευταία χρόνια την Αφροδίτη, μεταξύ των οποίων και το Venus Express, γνωρίζουμε ότι ο πλανήτης διαθέτει μία πυκνή ατμόσφαιρα πλούσια σε διοξείδιο του άνθρακα και άζωτο και σύννεφα θειϊκού οξέος, τα οποία δημιουργούν ένα αφιλόξενο περιβάλλον.
Σήμερα, παρόμοια αστρονομικά φαινόμενα προσφέρουν ένα πολύτιμο εργαλείο για την ανάπτυξη μεθόδων ανίχνευσης πλανητών που περιφέρονται γύρω από μακρινά αστέρια, τα οποία οι αστρονόμοι ονομάζουν χαρακτηριστικά εξωηλιακούς πλανήτες ή πιο σύντομα εξωπλανήτες.
Καθώς ένας πλανήτης διέρχεται μπροστά από ένα αστέρι, αποκόπτει ένα μικρό ποσοστό της ακτινοβολίας που εκπέμπει, και με τον τρόπο αυτό προδίδει την παρουσία του, αλλά και προσφέρει πληροφορίες για το μέγεθός του. Το Ευρωπαϊκό διαστημικό τηλεσκόπιο CoRot έχει χρησιμοποιήσει την τεχνική αυτή για ανακαλύψει περισσότερους από 20 εξωπλανήτες.
Οι διαβάσεις συνεισφέρουν ακόμα στην αναζήτηση εξωπλανητών που μπορεί να φιλοξενούν ζωή. Εάν ο πλανήτης διαθέτει ατμόσφαιρα, ένα μικρό μέρος της ακτινοβολίας που εκπέμπει το αστέρι θα διέρχεται μέσα από αυτή, μεταφέροντας μέχρι τη Γη στοιχεία για την ύπαρξη νερού ή μεθανίου, και άλλων χαρακτηριστικών της.
Στη διάρκεια της διάβασης της Αφροδίτης που περιμένουμε να παρατηρήσουμε τον επόμενο μήνα, οι αστρονόμοι θα έχουν την ευκαιρία να δοκιμάσουν τις τεχνικές αυτές, όσο και να προσθέσουν νέα στοιχεία σε όσα έχουν συγκεντρωθεί στη διάρκεια των προηγούμενων έξι διαβάσεων που έχουν σημειωθεί από την ανακάλυψη του τηλεσκοπίου στις αρχές του 17ου αιώνα.
Η διάβαση του 2012 θα είναι ορατή στο δυτικό τμήμα του Ειρηνικού Ωκεανού, στην ανατολική ακτή της Ασίας, την ανατολική Αυστραλία και μεγάλα γεωγραφικά πλάτη στο νότιο ημισφαίριο της Γης.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, συγκεκριμένα, η έναρξη του φαινομένου αναμένεται το απόγευμα τις 5 Ιουνίου, ενώ στην Ευρώπη ο Ήλιος θα ανατείλει στις 6 Ιουνίου, μετά την ολοκλήρωση της διάβασης. Όσοι στρέψουν το βλέμμα προς τον ουρανό την ημέρα εκείνη, δεν θα πρέπει ποτέ να κοιτάξουν τον Ήλιο χωρίς προστασία, με συνήθη γυαλιά ηλίου ή μέσα από ένα τηλεσκόποιο, γιατί υπάρχει σοβαρός κίνδυνος τύφλωσης.
Στη διάρκεια του Ιουνίου, ο Ήλιος δεν θα δύει στο νησί Spitsbergen, προσφέροντας στους λιγοστούς κατοίκους τους και τους επισκέπτες του την ευκαιρία να παρατηρήσουν το σπάνιο φαινόμενο από την έναρξή του στις 01.04 ώρα Ελλάδος στις 6 Ιουνίου μέχρι την ολοκλήρωσή του στις 07.52 ώρα Ελλάδος.
«Είμαστε ενθουσιασμένοι που θα παρατηρήσουμε τη διάβαση της Αφροδίτης από ένα τόσο ξεχωριστό άκρο της Ευρώπης, ενώ το διαστημόπλοιο Venus Express θα βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη,» τόνισε ο Håkan Svedhem, ένας από τους επιστήμονες της ESA που εργάζονται στο πρόγραμμα Venus Express.
«Στη διάρκεια της διάβασης, το Venus Express να συγκεντρώσει σημαντικά στοιχεία για την ατμόσφαιρα της Αφροδίτης, τα οποία στη συνέχεια θα συγκριθούν με μετρήσεις από επίγεια τηλεσκόπια για να βοηθήσουν τους επιστήμονες που αναζητούν εξωπλανήτες να δοκιμάσουν τις τεχνικές τους.»
Καθώς η ESA προετοιμάζεται για αυτό το σπάνιο φαινόμενο με πλήθος παρατηρήσεις από το διάστημα αλλά και την επιφάνεια της Γης, οι τελευταίες ειδήσεις θα αναρτώνται στο blog που έχει δημιουργηθεί ειδικά για το σκοπό αυτό.
Τέλος, ζωντανή ενημέρωση θα προσφέρεται από το Spitsbergen στις 5 και 6 Ιουνίου, καθώς η Αφροδίτη θα ξεκινήσει το ταξίδι της κατα μήκος του Ήλιου για τελευταία φορά στον αιώνα που διανύουμε.
