Verkenning van de Melkweg en bewaking van de aarde
Eén van ESA’s meest ambitieuze projecten van dit moment heeft ten doel een miljard sterren in onze Melkweg nauwkeuriger dan ooit in kaart te brengen.
In verband daarmee vindt in 2010 de lancering plaats van Gaia, een ruimteverkenner die zal worden uitgerust met twee van de gevoeligste camera’s die ooit zijn gemaakt.
Het zal vijf jaar duren om die enorme hoeveelheid soms zeer zwakke objecten op te sporen, en nog eens drie jaar om er een reusachtig, driedimensionaal computermodel van te maken waarin niet alleen de huidige positie van elke ster is te zien, maar ook de bewegingsrichting, kleur en zelfs de samenstelling.
Al met al zal Gaia ons een volkomen nieuwe kijk op ons melkwegstelsel bieden. Het project zal een prachtige overzichtskaart en een sterrencatalogus opleveren die dienst kunnen doen bij alle toekomstige ruimtemissies.
Een ander spannend aspect van deze verbazingwekkende missie is dat we nu wellicht objecten vinden waarvan we niet wisten dat zij bestonden. Naast sterren komen Gaia's uiterst gevoelige camera's mogelijk nog andere objecten tegen die zeer lichtzwak zijn, of die zich bevinden op plaatsen die nog niet goed zijn onderzocht.
Eén van de interessante gebieden die Gaia in de ruimte zal aftasten is de ‘blinde vlek’ tussen de zon en de baan van de aarde.
Vanaf de aarde is dat gebied alleen overdag te zien (en dan nog alleen bij helder en onbewolkt weer). Het is daardoor heel moeilijk om kleine objecten zoals planetoïden ertussenuit te halen, want die zijn door de gloed van de zon vrijwel onzichtbaar.
Die planetoïden komen soms zo dicht in de buurt van de aarde dat we er ons zorgen over maken. Het vervelende is dat we dat vaak pas merken als ze al voorbij zijn, bijvoorbeeld als ze alweer zover uit de zonnegloed zijn dat ze met een telescoop gezien kunnen worden. Zo is er een familie planetoïden, de zogenaamde Atens, die zich tussen de zon en de aardbaan ophoudt.
We weten nog heel weinig over het gevaar van planetoïden. Van tijd tot tijd kruisen exemplaren de baan van de aarde, zodat ze in elk geval een potentiële bedreiging vormen, hoewel de meeste ervan geen echt gevaar voor onze planeet zijn. Het is echter zaak te weten te komen hoeveel er zijn, hoe hun banen lopen en of ze zo groot zijn dat ze bij een eventuele inslag gevaar opleveren.
Dankzij het vogelperspectief en de ongekende nauwkeurigheid van Gaia, is het ruimtevaartuig bij uitstek geschikt om de Aten-planetoïden te volgen, evenals vergelijkbare families planetoïden die dicht bij ons in de buurt komen.
Maar planetoïden en andere objecten uit ons zonnestelsel maken slechts een fractie uit van de speurtocht en studie met Gaia. Hun opsporing is een afgeleide van het Gaia’s hoofddoel, namelijk de exacte meting van locatie, beweging en samenstelling van een miljard sterren in de Melkweg.. Met de laatste gegevens hopen sterrenkundigen nieuwe inzichten te verwerven in de levenscyclus en toekomst van ons melkwegstelsel.
