Ένα ασυνήθιστα ψυχρό στρώμα στην ατμόσφαιρα της Αφροδίτης
To διαστημόπλοιο της ESA Venus Express παρατήρησε από κοντά μία αναπάντεχα ψυχρή περιοχή της ατμόσφαιρας του πλανήτη, στην οποία η θερμοκρασία είναι τόσο χαμηλή που το διοξείδιο του άνθρακα παγώσει και εμφανίζονται νιφάδες χιονιού.
Ο πλανήτης της Αφροδίτης είναι γνωστός για την πυκνή ατμόσφαιρα πλούσια σε διοξείδιο του άνθρακα που τον περιβάλλει και τις υψηλές θερμοκρασίες στην επιφάνειά του, οι οποίες οδήγησαν τους επιστήμονες να τον χαρακτηρίσουν σαν ένα αφιλόξενο μέχρι και εχθρικό δίδυμο πλανήτη της Γης.
Μία νέα μελέτη, η οποία βασίστηκε σε παρατηρήσεις που έχει συγκεντρώσει το διαστημόπλοιο Venus Express στη διάρκεια μίας περιόδου πέντε χρόνων, έφερε στο φως ένα στρώμα στην ατμόσφαιρά του όπου επικρατούν θερμοκρασίες μέχρι περίπου -175ο C σε ύψος 125 χιλιομέτρων πάνω από την επιφάνεια του πλανήτη.
Παρόλο που η Αφροδίτη είναι πιο κοντά στον Ήλιο, οι θερμοκρασίες που επικρατούν στο συγκεκριμένο στρώμα της ατμόσφαιρά της είναι πολύ χαμηλότερες από οποιοδήποτε κομμάτι της ατμόσφαιρας της Γης.
Για την ανακάλυψη αυτή οι επιστήμονες παρακολούθησαν την πορεία που διανύει το φως του Ήλιου μέσα στην ατμόσφαιρα της Αφροδίτης και υπολόγισαν την πυκνότητα του αέριου διοξείδιου του άνθρακα σε διαφορετικά ύψη κατά μήκος της διαχωριστικής γραμμής ανάμεσα στο τμήμα του πλανήτη όπου είναι μέρα και νύχτα.
Έχοντας στα χέρια τους υπολογισμούς της πυκνότητας του διοξειδίου του άνθρακα, οι επιστήμονες τις συνδύασαν με μετρήσεις της ατμοσφαιρικής πίεσης σε διαφορετικά ύψη της ατμόσφαιρας της Αφροδίτης για να εκτιμήσουν στη συνέχεια την αντίστοιχη θερμοκρασία.
«Καθώς η θερμοκρασία σε ορισμένα ύψη είναι κάτω από τη θερμοκρασία που παγώνει το διοξείδιο του άνθρακα, υποψιαζόμαστε ότι εκεί σχηματίζονται παγοκρύσταλλοι διοξειδίου του άνθρακα,» σημείωσε ο Arnaud Mahieux από το Belgian Institute for Space Aeronomy, συγγραφέας της εργασίας που δημοσιεύτηκε στο Journal of Geophysical Research και παρουσιάζει τα αποτελέσματα της μελέτης.
Νέφη από παγοκρυστάλλους ή νιφάδες διοξειδίου του άνθρακα θα πρέπει να ανακλούν το φως του Ήλιου σε τέτοιο βαθμό ώστε κάποια στρώματα στην ατμόσφαιρα της Αφροδίτης να εμφανίζονται πιο λαμπρά.
Ο Δρ Mahieux προσέθεσε, ωστόσο, πως «το Venus Express έχει παρατηρήσει ασυνήθιστα λαμπρές περιοχές στην ατμόσφαιρα της Αφροδίτης, μία πιθανή εξήγηση για τις οποίες θα μπορούσαν να προσφέρουν οι παγοκρύσταλλοι. Αλλά και πλήθος άλλων ατμοσφαιρικών διαταραχών θα μπορούσε να είναι η πηγή τους.»
Η μελέτη προσέφερε ακόμα στοιχεία για δύο σχετικά θερμά στρώματα που περιβάλλουν το ασυνήθιστα ψυχρό στρώμα της ατμόσφαιρας της Αφροδίτης.
«Η κατανομή της θερμοκρασίας σε ύψος μεγαλύτερο από 120 χιλιόμετρα διαφέρει σημαντικά μεταξύ του ημερήσιου και νυχτερινού τμήματος της ατμόσφαιρας του πλανήτη. Για το λόγο αυτό, στο όριο μεταξύ τους παρατηρείται μία σειρά από φαινόμενα μεταφοράς στις δύο πλευρές.»
Η κατανομή της θερμοκρασίας κατά μήκος της διαχωριστικής γραμμής ανάμεσα στο τμήμα του πλανήτη όπου είναι μέρα και νύχτα υπολογίστηκε με τη βοήθεια σειράς μετρήσεων που έχουν συγκεντρωθεί από διαφορετικά όργανα του Venus Express, ανάμεσά τους και μετρήσεις από την διάβαση της Αφροδίτης στην αρχή της χρονιάς.
Αριθμητικά μοντέλα χρησιμοποιούνται για να υπολογιστεί η κατανομή της θερμοκρασίας, αλλά για να επιβεβαιωθούν οι υπολογισμοί είναι αναγκαίο να κοιτάξουμε το ρόλο που διαδραματίζουν άλλα στοιχεία, όπως το μονοξείδιο του άνθρακα, το άζωτο και το οξυγόνο, που κυριαρχούν σε μεγάλα ύψη.
«Η ανακάλυψη είναι πολύ καινούργια και θα πρέπει να σκεφτούμαι και να καταλάβουμε τι επιπτώσεις θα μπορούσε να έχει,» εξηγεί ο Håkan Svedhem, ένας από τους επιστήμονες της ESA που εργάζονται στο πρόγραμμα Venus Express.
«Είναι όμως ξεχωριστή, γιατί δεν παρατηρείται κάποιο παρόμοιο φαινόμενο μεταξύ του ημερήσιο και νυχτερινού τμήματος της ατμόσφαιρας της Γης ούτε του Άρη, οι οποίες έχουν διαφορετική χημική σύσταση και κατανομή θερμοκρασίας.»
