Ontwikkelingshulp met opnamen van satellieten

Het door ESA gesteunde consortium UNOSAT levert elke week gemiddeld vijf nieuwe kaarten op basis van satellietgegevens of andere gegevens van kunstmanen aan agentschappen van de Verenigde Naties en niet-gouvernementele organisaties.

Matagalpa in het hoogland van Nicaragua is slechts één van de plaatsen waar GIS-informatie (Geografisch Informatie Systeem) van UNOSAT gebruikt wordt voor ontwikkelingsprojecten. Op basis van gegevens vanuit de ruimte worden die gebieden geïdentificeerd waar het meest kans bestaat voor aardverschuivingen. Op die manier kan op een veilige manier stadsuitbreiding gepland worden.

Een ander voorbeeld is de combinatie van satellietbeelden met plaatselijke gegevens over watervoorraden zodat streken waar er het meest kans is op ziektes speciale aandacht krijgen.

UNOSAT

De UNOSAT-gegevens brengen het gevaar voor overstromingen en aardverschuivingen onder de aandacht. Ze worden wereldwijd ter beschikking gesteld aan de agentschappen van de Verenigde Naties en aan niet-gouvernementele organisaties (NGO's) die zich op korte termijn bezighouden met noodhulp en op langere termijn met ontwikkelingshulp.

UNOSAT is een consortium dat gefinancierd wordt door het Earth Observation Market Development Programme van ESA, het Franse ruimtevaartagentschap CNES en het Franse Ministerie van Buitenlandse Zaken. 'UNOSAT wordt geleid door het Office for Project Services (UNOPS) van de Verenigde Naties.

Dat zorgt voor technische ondersteuning en advies voor andere agentschappen van de VN bij reconstructieprojecten', zegt Alain Retiere van UNOSAT. 'Vaak zijn kaarten van afgelegen streken niet meer actueel en onbetrouwbaar en daarom zijn we geïnteresseerd in het potentieel van gegevens van satellieten voor aardobservatie.'

Orkaan

In november 1998 raasde de orkaan Mitch door Midden-Amerika. Daarbij werden 10.000 mensen gedood en 150 bruggen vernield. Deze catastrofale gebeurtenis toonde aan hoe aardobservatiegegevens operationeel kunnen worden gebruikt.

De schade was zo groot dat de ERS- en SPOT-satellietsystemen van respectievelijk ESA en Frankrijk speciaal opnamen van het gebied maakten. Zo kon onder meer de schade in het hele gebied in kaart worden gebracht. Optische opnamen en radarbeelden werden in een ijl tempo geproduceerd en afgeleverd in een volledig operationele omgeving waarbij mensen ter plaatse wachtten op de resultaten.

'UNOPS was al aanwezig in Midden-Amerika en dus bekeken we op de grond de schade die door de satellieten in kaart was gebracht', verklaart Retiere. 'Vervolgens zorgden we ervoor dat de resultaten in de juiste handen terechtkwamen zodat er wat goeds mee kon gebeuren.'

Voor de oprichting van het UNOSAT-consortium sloot UNOPS overeenkomsten af met onder meer Spot Image en Space Imaging Eurasia en bedrijven als Gamma Remote Sensing en Digitech die de nog 'ruwe' satellietgegevens omzetten in bruikbare producten en kaarten. Dit initiatief zonder winstbejag wil uiteindelijk de kosten terugwinnen via de diensten die het aan klanten levert.

Kaarten

'In het verleden werd slechts beperkt gebruik gemaakt van gegevens van aardobservatiesatellieten bij ontwikkelingshulp, deels omwille van de kosten maar ook omdat het om een zeer gespecialiseerd domein gaat', meent Retiere. 'We konden de prijs doen dalen door het aantal gebruikers te doen toenemen. Bovendien weten we heel goed wat de juiste noden zijn van onze gebruikers en de capaciteiten van de deelnemende bedrijven en die twee aspecten kunnen we samenbrengen.'

Klanten kunnen UNOSAT bereiken via de website http://www.unosat.org. Ze kunnen er reeds bestaande opnamen, kaarten en andere GIS-producten opzoeken en downloaden en ook de aanmaak van nieuw materiaal vragen. UNOSAT denkt ook aan samenwerking met VSAT-operatoren op het vlak van telecommunicatie via satelliet. Zo kan men de website ook raadplegen in streken waar de gewone telefoonlijnen het niet meer doen.

'Op de grond kunnen we al heel veel goeds doen met de UNOSAT-kaarten', aldus Retiere. 'Lange en gedetailleerde rapporten hebben niet hetzelfde effect als een goede kaart, in het bijzonder in plaatsen waar veel mensen niet kunnen lezen. Maan kan aan de plaatselijke bevolking bijvoorbeeld zeggen dat er een probleem is zoals ontbossing, maar het werkelijk laten zien op een kaart en nog iets helemaal anders.'

Netwerken

UNOSAT stelt de gegevens van satellieten niet alleen ter beschikking aan NGO's voor duurzame ontwikkeling, maar helpt ook ze rechtstreeks ter beschikking te stellen aan plaatselijke autoriteiten.

Zo heeft UNOSAT in Matagalpa een plaatselijk centrum helpen oprichten om aardobservatiegegevens te leveren aan gebruikers binnen het bekken van de Rio Grande en elders in Nicaragua. Een gelijkaardig centrum wordt nu ook in Oost-Afrika opgericht.

'De idee is netwerken te maken waarmee de plaatselijke bevolking ervaring kan opdoen bij het gebruik van satellietgegevens', aldus Retiere. 'We zijn er ons van bewust dat de uiteindelijke eindgebruikers de mensen zijn die wonen in de plaatsen die we willen helpen.'