Europa’s ruimtelaboratorium Columbus verlaat de aarde

Vandaag om 20:45 CET uur Nederlandse tijd is Columbus aan boord van NASA's spaceshuttle Atlantis gelanceerd vanaf het Kennedy Space Center in Florida. Voor deze enkele reis naar het ISS is Columbus in de deskundige handen van een bemanning van zeven astronauten, onder wie twee leden van het Europese korps: Léopold Eyharts uit Frankrijk en Hans Schlegel uit Duitsland.

Hans Schlegel keert na de twaalfdaagse missie met de spaceshuttle terugt naar de aarde. Léopold Eyharts blijft twee maanden aan boord van het ISS om toe te zien op de inwerkingstelling van Columbus.Ook maakt hij een reeks proefopstellingen in het laboratorium.

Op zaterdag 9 februari om 18:23 CET koppelt Atlantis aan bij het ISS. De volgende dag wordt met de Canadarm2-robotarm van het ruimtestation de Columbus-module uit de laadruimte van de spaceshuttle gehaald en gekoppeld aan het luik van de Harmony-module (Node 2) aan de stuurboord zijde. Twee astronauten, onder wie Hans Schlegel, verlaten dan het ruimtestation om de operatie te ondersteunen.

Nadat de module veilig en wel is aangekoppeld, begint de ingebruikname onder leiding van Léopold Eyharts, als vast bemanningslid van het ISS. Binnen een paar uur wordt begonnen met wetenschappelijke experimenten aan boord van Columbus.

Voordat Atlantis loskoppelt van het ruimtestation, vinden nog twee ruimtewandelingen plaats. Eén met opnieuw Hans Schlegel en een NASA-astronaut om externe onderzoeksapparatuur en handrails op de Columbus-module aan te brengen.
Geavanceerd laboratorium voor onderzoek in de ruimte

Met zijn ultramoderne onderzoeksmogelijkheden vormt het Columbus-lab de hoeksteen van Europa's bijdrage aan het ISS. De zeven meter lange en bijna dertienduizend kilo zware module biedt een omgeving waarin astronauten zonder ruimtepak wetenschappelijke apparatuur kunnen bedienen en proeven in gewichtloze toestand kunnen uitvoeren op allerlei gebied. Van levenswetenschappen, menselijke fysiologie en biologie tot vloeistoffysica, materiaalkunde, technologie en onderwijs. Daarnaast worden buiten de module experimenten gedaan op het gebied van ruimtewetenschap, aardobservatie, materialen en geavanceerde ruimtetechnologie.

Met de lancering en aankoppeling van Columbus is ESA medeverantwoordelijk voor de activiteiten en het gebruik van het ISS. Nu kan de organisatie haar eigen astronauten langdurige ISS-missies laten uitvoeren als vaste ISS-bemanningsleden, in overeenstemming met de Europese investeringen in het ruimtestation.

Columbus bevat 2,5 ton aan wetenschappelijke apparatuur. Die bestaat uit vijf interne rekken met geïntegreerde of modulaire onderzoeksfaciliteiten voor meerdere gebruikers: het Biolab, het Fluid Science Laboratory, de European Physiology Modules, het European Drawer Rack en de European Transport Carrier. Daarnaast bevinden zich in de laadruimte van de Sspace Shuttle nog twee andere installatierekken, bestemd voor de externe platforms van Columbus: het Solar Observatory en de European Technology Exposure Facility. Later komen daar nog meer interne en externe rekken bij.

Zodra het Europese lab aan het ISS is vastgemaakt, wordt het bewaakt en gecontroleerd vanuit ESA’s Columbus Control Centre in Oberpfaffenhofen. Dit controlecentrum is belast met de juiste inwerkingstelling en de coördinatie van de wetenschappelijke activiteiten aan boord. Het controlecentrum beheert ook het Europese grondcommunicatienetwerk. Dit zorgt voor verbinding met de Amerikaanse en Russische controlecentra en met andere Europese controlecentra. Door heel Europa is een netwerk van User Support and Operations Centres (USOC's) opgezet als interface naar de rekken met wetenschappelijke experimenten aan boord van Columbus. Zo kunnen de onderzoekers hun proeven controleren en hebben ze direct toegang tot de resultaten.

Europese bouwstenen voor het station

Columbus is ESA’s belangrijkste bijdrage aan het ISS, maar zeker niet de enige. Eerder heeft ESA al een Data Management System voor het Russische segment (DMS-R) geleverd. En een aantal rekken met apparatuur voor wetenschappelijk onderzoek die inmiddels in gebruik zijn, zoals de Microgravity Science Glovebox en het Minus Eighty degrees Lab voor de ISS Freezer. Volgens een ruilverdrag met NASA heeft ESA Harmony (Node-2) geleverd. Deze koppelmodule is in oktober met de vorige vlucht van de Space Shuttle gebracht. Vroeg in maart met een Ariane 5 het onbemande ruimtevrachtschip Jules Verne gelanceerd, het eerste uit een reeks ATV's (Automated Transfer Vehicles) die ISS bevoorraden en afval mee terug nemen. Europese bijdragen die voor de toekomst op het programma staan zijn de Europese Robotarm, de Node-3 module en de Cupola uitkijkpost.

"Met de lancering van Columbus is een nieuw tijdperk aangebroken. We hebben lang gewacht op dit moment in de Europese bemande ruimtevaart en ruimtewetenschappen", zegt Daniel Sacotte, ESA's directeur Bemande Ruimtevaart, Microzwaartekracht en Exploratie. "Het allereerste besluit om Columbus te ontwikkelen werd in 1985 genomen. Destijds nog als bijdrage aan het NASA-project Space Station Freedom. Met de situatie in de wereld veranderde ook de opzet van het ruimtestation, en het groeide uit tot een echt internationaal programma. Ongeveer twaalf jaar geleden begonnen we met de daadwerkelijke ontwikkeling van Columbus. Inmiddels is Columbus een realiteit, een laboratorium in de ruimte met veel meer mogelijkheden dan wat we in 1985 voorstelden en zelfs dan wat we in 1995 planden. We hebben namelijk geprofiteerd van vertragingen in de opbouw van het ISS om het ontwerp en de apparatuur te verbeteren. Columbus is een ruimtelaboratorium van wereldklasse geworden, klaar voor tien jaar veelbelovend wetenschappelijk onderzoek."

"Als straks het luik opengaat en de astronauten Columbus binnengaan om de rekken in te schakelen en met de experimenten te beginnen, is dat een geweldige mijlpaal voor Europa. Dat moment is nu heel dichtbij", zegt ESA's algemeen directeur Jean-Jacques Dordain. "We hebben een lange weg afgelegd sinds we begonnen zijn met ons ruimtelab aan boord van de spaceshuttle. Met Columbus en de geplande ATV's hebben we ons ontwikkeld van passagier tot volwaardige partner. Voor het eerst is er nu een Europees ruimtevaartuig permanent actief in een baan om de aarde, onder leiding van een Europees centrum. De kennis die we hebben opgedaan om deze mijlpaal te bereiken, is ontzettend belangrijk om ons samen met onze internationale partners voor te bereiden op toekomstige bemande vluchten rond de aarde en naar verdere bestemmingen. Ik wil hulde brengen aan alle teams van ESA en de industriële partners in Europa voor dit succes. Ook aanESA’s lidstaten, die ondanks alle wijzigingen in de configuratie van het ISS ESA in staat hebben gesteld een uiterst betrouwbare partner in deze onderneming te zijn. Verder wil ik mijn waardering uitspreken voor NASA, de beheerder en al zijn teams die betrokken zijn bij deze buitengewone prestatie. Voor hun onafgebroken inzet om de lastige taak van het opbouwen van het internationale ruimtestation volgens een strak schema uit te voeren".

Op 16 februari koppelt Atlantis los van het ISS om twee dagen later te landen op de ruimtebasis in Florida.

In tegenstelling tot de andere bemanningsleden van de STS-122-missies blijft Léopold Eyharts aan boord van het station. Hij neemt de plaats in van NASA-astronaut Dan Tani en maakt dan deel uit van de zestiende permanente bemanning van het ISS. Tijdens zijn verblijf in het ISS is Léopold Eyharts verantwoordelijk voor de ingebruikname van Columbus en de eerste experimenten aan boord. Hij keert naar aarde terug met de volgende vlucht van de spaceshuttle, STS-123.

Afhankelijk van het geplande verkeer bij het ruimtestation is Léopold Eyharts mogelijk nog aan boord als het ruimtevrachtschip Jules Verne arriveert met zijn eerste lading goederen, brandstof en vloeistoffen. Ook dat wordt een belangrijke mijlpaal in Europa's aanwezigheid in de ruimte.