N° 8–2020: Hubble viert 30ste verjaardag met een schitterende stergeboorte
24 April 2020
De iconische beelden en wetenschappelijke doorbraken van de NASA/ESA Hubble Space Telescope hebben onze visie over het universum doen herzien. Om stil te staan bij drie decennia wetenschappelijke ontdekkingen, is deze afbeelding een van de meest fotogenieke voorbeelden van de vele turbulente stellaire geboortes die de telescoop in dertig jaar tijd heeft geobserveerd.
De afbeelding toont de enorme nevel NGC 2014 en zijn buur NGC 2020 welke onderdeel uitmaken van een groot stervormingsgebied in de Grote Magelhaense Wolk, een satellietsterrenstelsel van de Melkweg, ongeveer 163.000 lichtjaren van de aarde vandaan. De afbeelding wordt ook wel het ‘Kosmische Rif’ genoemd, omdat deze veel weg heeft van een onderzeese wereld.
De Hubble Space Telescope werd gelanceerd op 24 april 1990 met behulp van de Space Shuttle Discovery, samen met een crew van vijf astronauten. De telescoop werd losgekoppeld in een lage baan om de aarde, om vanuit daar de kosmos te observeren. Deze observaties hebben onze algemene kennis van het universum veranderd.
Hubble heeft de moderne astronomie gerevolutioneerd voor zowel astronomen als het algemeen publiek, hen meenemend op een avontuur van verkenning en ontdekking. Hubble heeft, anders dan eerdere telescopen, de astronomie relevant, boeiend en toegankelijk gemaakt voor mensen van alle leeftijden.
De missie heeft tot nu toe 1,4 miljoen observaties gedaan en data geleverd die astronomen van over de hele wereld hebben gebruikt om meer dan 17.000 gereviseerde wetenschappelijke publicaties te schrijven, waardoor de telescoop tot een van de meest succesvolle ruimteobservatoria van de geschiedenis behoort. Het uitgebreide data-archief biedt voldoende mogelijkheden voor astronomisch onderzoek voor de volgende generaties.
Ieder jaar besteedt Hubble een klein deel van de kostbare observatietijd aan een bijzondere verjaardagsfoto, om dan in het bijzonder prachtige en betekenisvolle objecten te tonen. Deze observaties blijven wetenschappers uitdagen met verrassende nieuwe bevindingen en het algemeen publiek fascineren met steeds levendigere beelden.
Dit jaar viert Hubble deze nieuwe mijlpaal met een afbeelding van twee kleurrijke nevels waarop te zien is hoe energetische, zware sterren hun omhulsels van gas en stof vormgeven. Alhoewel NGC 2014 en NGC 2020 van elkaar gescheiden lijken te zijn op deze zichtbaar lichte foto, blijken deze eigenlijk onderdeel uit te maken van een groot stervormingscomplex. De hier getoonde stervormingsgebieden worden bepaald door de gloed van sterren van minstens 10 keer de omvang van onze zon. Deze sterren leven slechts enkele miljoenen jaren, in vergelijking met de 10 miljard jaar van onze zon.
Het schitterende middelpunt van NGC 2014 is een groep heldere, zware sterren nabij het midden van de foto die de eigen cocon van waterstofgas (rood gekleurd) en stof waarin deze is geboren heeft weggeblazen. Een stroom van ultraviolette straling van de stercluster verlicht het landschap eromheen. Deze zware sterren ontketenen ook harde winden die de gaswolk boven en rechts van hen doen verdwijnen. Het gas in deze gebieden is minder dicht, waardoor de sterrenwinden hier gemakkelijker doorheen kunnen schieten. Hierdoor worden bubbelachtige structuren gecreëerd die doen denken aan koraal, de nevel heeft dan ook de toepasselijke naam ‘Hersenkoraal’ gekregen.
In tegenstelling is de blauwkleurige nevel onder NGC 2014 gevormd door één moederster die grofweg 200.000 keer helderder is dan onze zon. Dit is een zeldzaam voorbeeld, welk valt onder de categorie Wolf-Rayetsterren, vermoedelijk de nazaten van de zwaarste sterren. Wolf-Rayet sterren zijn zeer lichtgevend en kennen een hoge mate van massaverlies als gevolg van krachtige winden.
De ster op deze Hubble-afbeelding is 15 keer massiever dan onze zon en ontketent krachtige winden, waardoor het gebied eromheen is weggevaagd. De ster heeft de buitenste gaslagen uitgestoten, deze in een kegelachtige vorm rond laten draaien en de brandend hete kern blootgelegd. De gigantische ster lijkt vanuit het midden verschoven, omdat de telescoop de kegel vanuit een licht gekantelde hoek bekijkt. Over een paar miljoen jaar kan de ster een supernova worden. De schitterend blauwe kleur van de nevel is afkomstig van zuurstofgas dat wordt verwarmd tot ongeveer 11.000 °C, wat veel heter is dan het waterstofgas eromheen.
Sterren, zowel zwaar als licht, ontstaan wanneer wolken bestaande uit stof en gas instorten als gevolg van zwaartekracht. Naarmate er meer materiaal op de vormende ster valt, wordt het midden uiteindelijk heet en dicht genoeg om de kernfusiereacties te veroorzaken die sterren, waaronder onze zon, doen stralen. Zware sterren vormen slechts een klein percentage van de miljarden sterren in ons heelal. Toch spelen deze een cruciale rol bij het vormgeven van ons universum, door middel van stellaire winden, supernova-explosies en de vorming van zware elementen.
“De Hubble Space Telescope heeft de verbeelding van een hele generatie werkelijkheid doen worden, door niet alleen wetenschappers te inspireren, maar bijna iedereen,” zegt professor Günther Hasinger, ESA’s Directeur voor Wetenschap. “Dit is essentieel voor de uitstekende en langdurige samenwerking tussen NASA en ESA.”
Over de Hubble Space Telescope
De Hubble Space Telescope is een project als onderdeel van een internationale samenwerking tussen ESA en NASA. Deze jubileumfoto werd genomen door Hubble’s Wide Field Camera 3 .
Multimedia
De press kit van Hubble’s 30ste verjaardag kan hier worden gevonden:
https://esamultimedia.esa.int/docs/science/ESA-press-packet30th.pdf
De afbeelding van Hubble’s 30ste verjaardag kan hier worden gevonden:
https://www.esa.int/ESA_Multimedia/Images/2020/04/Tapestry_of_blazing_starbirth
(Credit: NASA/ESA/STScI)
Meer afbeeldingen genomen door de Hubble Space Telescope:
https://www.esa.int/ESA_Multimedia/Search?SearchText=hubble&result_type=images
Algemene voorwaarden voor het gebruik van ESA-afbeeldingen:
https://www.esa.int/spaceinimages/ESA_Multimedia/Copyright_Notice_Images
Voor vragen of meer informatie met betrekking tot ESA-afbeeldingen, gelieve contact op te nemen met spaceinimages@esa.int.
Video’s van de Hubble Space Telescope:
https://www.esa.int/ESA_Multimedia/Search?SearchText=hubble&result_type=videos
Algemene voorwaarden voor het gebruik van ESA-video’s:
https://www.esa.int/ESA_Multimedia/Terms_and_Conditions
Voor vragen of meer informatie met betrekking tot video’s, gelieve contact op te nemen met spaceinvideos@esa.int.
Social media
Volg ESA via:
Twitter: @esa
Facebook: EuropeanSpaceAgency
Instagram: europeanspaceagency
YouTube: ESA
Volg de Hubble Space Telescope via:
Twitter: @HubbleSpace
Facebook: @HubbleESA
Instagram: @hubbleesa
Over het Europese ruimtevaartagentschap
ESA is een intergouvernementele organisatie, opgericht in 1975, met het doel om de ontwikkeling van Europa's ruimtecapaciteit vorm te geven en te verzekeren dat investeringen in de ruimte voordelen leveren voor de Europese burger en burgers wereldwijd.
ESA telt 22 lidstaten: Oostenrijk, België, Tsjechië, Denemarken, Estonië, Finland, Frankrijk, Duitsland, Griekenland, Hongarije, Ierland, Italië, Luxemburg, Nederland, Noorwegen, Polen, Portugal, Roemanië, Spanje, Zweden, Zwitserland en het Verenigd Koninkrijk. Slovenië is een geassocieerde lidstaat.
Een officiële samenwerking bestaat tussen ESA en zeven andere EU-lidstaten. Canada maakt deel uit van enkele ESA-programma's onder een samenwerkingsovereenkomst.
Door het coördineren van de financiële en intellectuele middelen van de lidstaten, is ESA in staat om programma's en activiteiten te ondernemen die niet gedaan kunnen worden door een enkel Europees land. De organisatie werkt in het bijzonder met de EU betreffende het uitvoeren van de Galileo- en Copernicus-programma's.
Om Europa voorop te houden met betrekking tot wereldwijde ruimteactiviteiten, ontwikkelt ESA de nodige raket-, ruimvaartuig- en grondfaciliteiten.
Vandaag de dag, ontwikkelt en lanceert ESA raketten en satellieten voor aardobservatie, navigatie, telecommunicatie en astronomie, stuurt sonden naar de uiteinden van het Zonnestelsel en werkt samen met betrekking tot menselijke verkenning van de ruimte. ESA heeft ook een uitgebreid toepassingsprogramma waarbinnen diensten voor aardobservatie, navigatie en telecommunicatie ontwikkeld worden.
Leer meer over ESA via www.esa.int
For further information:
ESA Newsroom and Media Relations Office – Ninja Menning
Email: media@esa.int
Tel: +31 71 565 6409
ESA/Hubble Public Information Officer – Bethany Downer