Mini-ozongat boven de Atlantische Oceaan
Momenteel vormt zich een mini-ozongat boven de Atlantische Oceaan. ESA’s ERS-2 satelliet, met aan boord het speciaal voor ozonmetingen uitgeruste instrument GOME (Global Ozon Monitoring Experiment), heeft ten oosten van Groenland zeer lage ozonwaarden gemeten. Volgens modelberekeningen koerst het mini-ozongat op Europa af.
Mini-ozongaten boven Europa komen de laatste jaren vaker voor. In tegenstelling tot de Antarctische ozongaten, worden deze niet veroorzaakt door chemische reacties van door menselijke activiteiten uitgestoten chloorfluorkoolwaterstoffen (CFK's). Vermoedelijk worden ze veroorzaakt door ongewone luchtstromingen in de atmosfeer.
De ozonlaag beschermt onze planeet voor schadelijke ultraviolette straling. Een dunne plek in deze laag heeft tot gevolg dat meer ultraviolette straling tot het aardoppervlak doordringt. Verwacht wordt dat de hoeveelheid ozon in het minigat tot 60-70% van de normale waarde zal dalen. Gevaar is er niet. Want door de lage stand van de zon is er op onze breedte in deze tijd van het jaar maar heel weinig ultraviolette straling.
Het mini-ozongat bevindt zich momenteel boven Groenland. De komende dagen zal het naar het zuiden van Scandinavië trekken. Met KNMI's unieke GOME Fast Delivery Service, ontwikkeld in het kader van het ESA Data User Programme, kunnen de veranderingen in het mini-ozongat en zijn bewegingen van minuut tot minuut worden gevolgd. Het is de eerste keer dat klimatologen aan de hand van de gemeten gebeurtenissen voorspellingen kunnen doen.
"GOME is een spectrometer die de atmosfeer onder de vluchtbaan van de ERS-2 satelliet scant," legt Claus Zehner van ESA uit. GOME verzamelt het zonlicht dat wordt teruggestrooid door de atmosfeer en door het aardoppervlak wordt weerkaatst. Het spectrum daarvan wordt geanalyseerd van het ultraviolet tot in het infrarood. De invloed van chemische bestanddelen in de atmosfeer is als absorptielijnen in het spectrum te zien.
ERS-2 werd in 1995 gelanceerd. Europa bereidt zich al voor op de volgende generatie atmosferische meetapparatuur aan boord van satellieten. Het SCIAMACHY-instrument (SCanning Imaging Absorption spectroMeter for Atmospheric CartograpHY) aan boord van ESA's aardobservatiesatelliet Envisat zal de GOME-metingen spoedig aanvullen. ESA en de Europese organisatie voor exploitatie van meteorologische satellieten EUMETSAT bereiden ook een serie van drie nieuwe satellieten (Metop) voor. Deze worden uitgerust met nog verbeterde instrumenten van het type GOME en zullen vanaf 2003 minstens tien jaar lang ozonmetingen vanuit de ruimte uitvoeren.
