ATV neemt voor de laatste keer afscheid van het ISS

De laatste van de vijf door ESA gebouwd ATV-vrachtschepen, Georges Lemaître, heeft een drukke missie achter de rug. Gedurende die missie heeft ATV-5 al zijn kunsten mogen vertonen. Het voertuig werd slechts negen maanden nadat zijn voorganger – ATV Albert Einstein – zijn missie voltooide gelanceerd. De ATV's werden gebruikt om het ISS te bevoorraden en om de baan van de buitenpost indien nodig te veranderen. 

ATV-5 is het zwaarste voertuig dat ooit naar de ruimte werd gevlogen met een Ariane-raket. Tijdens zijn missie bracht het schip 6617 kilogram aan voorraden en experimenten naar het ruimtestation. Maar de missie van Georges Lemaître begon al voordat het schip bij het ISS arriveerde. Voordat het ruimtevoertuig zich aan de buitenpost vastkoppelde demonstreerde ATV-5 nieuwe laser- en infraroodtechnieken die toekomstige ruimteschepen moet helpen bij een ontmoeting met een niet-controleerbaar ruimteobject, zoals een komeet.

ESA-astronaut Alexander Gerst en de Russische kosmonaut Alexander Skvortsov hielden toezicht bij de aanmering die op 12 augustus van vorig jaar plaatsvond. Na de koppeling van de twee voertuigen begonnen de ruimtevaarders direct met het uitladen van de talloze voorwerpen in het laadruim van het vrachtschip. Het afgelopen half jaar heeft de bemanning het laadruim stukje bij beetje uitgepakt, waarna ze ATV-5 opnieuw vulden met afval. 

In de tussentijd zag grondpersoneel in het Franse Toulouse erop toe dat ATV-5 zuurstof, lucht, water en brandstof in de tanks van het ISS bleef pompen.

Afgelopen oktober werd Georges Lemaître het eerste Automated Transfer Vehicle dat het internationale ruimtestation heeft geholpen bij het ontwijken van rondvliegend ruimte-afval. Daarbij werd een speciale manoeuvre uitgehaald die minder voorbereidingstijd vereist dan gewoonlijk het geval is. Slechts twee weken later werd het trucje herhaald.

Vorige maand bracht ATV-5 het ISS nog in een lagere baan om de aarde, waarbij de snelheid van de buitenpost werd teruggebracht nadat het station was omgedraaid. Het was de eerste keer sinds 2008 dat deze zeldzame handeling werd uitgevoerd. Door het ISS in een lagere baan te brengen wordt het voor andere bevoorradingsschepen gemakkelijker om zware vrachten naar het ISS te brengen. Georges Lemaître was het eerste, en meteen het laatste, ATV dat deze manoeuvre uithaalde. 

Een andere terugkeerroute

Volgens het originele plan moest ATV-5 pas aan het eind van de maand terugkeren naar aarde. Daarbij zou het vrachtschip een nieuw, minder steil traject afleggen dan zijn voorgangers. De alternatieve terugkeerroute moest teams van NASA en ESA de kans bieden om het vrachtschip van dichtbij te volgen en te leren van zijn terugkeer.

Toen vorige week echter een van de vier stroomketens van het vrachtschip uitval liet zien, schakelde ATV-5 automatisch over naar zijn 'failsafe'-systeem. Het Automated Transfer Verhicle is zo ontworpen dat hij zijn normale missie nog kan afronden wanneer een van de stroomketens doorbroken wordt. Zelfs wanneer twee van die ketens zouden uitvallen zou ATV-5 nog veilig bestuurd kunnen worden.

Het risico dat er tijdens de laatste 13 dagen van Georges Lemaître's missie (die zou bestaan uit een vrije vlucht richting de aarde) een tweede storing in de stroomketens zou optreden en het feit dat deze fase niet ingekort kan worden door zwaar verkeer rondom het ruimtestation, heeft ESA doen besluiten de alternatieve terugkeerroute te schrappen.

Als resultaat daarvan zal Georges Lemaître de standaardroute volgen, net zoals zijn voorgangers. Na ontkoppeling van het ISS neemt deze route zo'n 30 uur in beslag. Tijdens de terugkeer zullen twee experimenten in het vrachtruim aanwezig zijn. Beiden zullen de temperatuur van het vrachtschip meten en andere informatie rondom de terugkeer registreren. Deze data wordt gedurende de terugkeer naar ESA's onderzoekers gestuurd. 

“Het ATV-team was vijf missies lang onvermoeibaar”, prijst ATV-5 missiemanager Massimo Cislaghi. “Hoewel onze teams oprecht teleurgesteld zijn dat ze de minder steile terugkeer niet kunnen uitvoeren, doet het gewijzigde plan geen afbreuk aan het succes van het algehele programma. De ATV's zijn grote en complexe ruimteschepen en ze hebben hun doelen behaald. Daarbij hebben ze Europa's technische expertise en de vaardigheden van de teams bij ESA, het France ruimtevaartagentschap CNES en de diverse partners in de industrie tentoongesteld.”

Hoewel de missie van Georges Lemaître de laatste binnen het ATV-programma is zal de knowhow en technologie van de schepen in 2017 opnieuw de ruimte in gaan. Vanaf dat jaar doet de ATV-technologie dienst als module die NASA's Orion-schip de ruimte in moet brengen. Daarmee maakt deze European Service Module de weg vrij voor een nieuw tijdperk van ruimte-exploratie.

Volg het ATV-blog voor live-updates en informatie vanachter de schermen.